Loonbedrijf

Laat Visser maar schuiven

Net voor Berlikum (Fr) op een 50 ha groot terrein is Lieuwe Visser zelf aan het schuiven met zijn Caterpillar D7H LGP bulldozer. Hem zoeken is niet moeilijk, want er draaien maar twee van deze 25 ton, 160 kW (215 pk), Low Ground Pressure (LGP) bulldozers in Nederland. De manier waarop Lieuwe bezig is de ondergrond van het toekomstige kassencomplex vlak te schuiven kenmerkt zijn manier van werken. “Ik ben hier op uurbasis ingehuurd, om het terrein perfect vlak te schuiven. Ze hebben me speciaal gevraagd omdat ik met volautomatische laser werk. Als ik het doe, dan wil ik het ook goed doen.” Met resultaat overigens, want laserwerk staat tegenwoordig nadrukkelijk in het bestek, terwijl deze vroeger niet was opgenomen. “Als je het goed doet, hou je werk.” Deze manier van denken en doen heeft het Dokkumer bulldozerbedrijf daar gezet waar het nu staat. Een klein sterk gespecialiseerd bedrijf dat een unieke concurrentie positie heeft. Deze klus op het kassencomplex pakte Lieuwe erbij, maar de hoofdzaak van zijn werk is het klaarmaken van akkerbouwland in de kuststreek van Friesland en Groningen.

Ruilverkaveling

Het bulldozerbedrijf is zo’n 50 jaar geleden door zijn vader opgericht. Het heeft zoals zovele Friese bedrijven de ruilverkaveling meegemaakt. In die periode hebben de Vissers de nodige cultuurtechnische kennis opgedaan. De broers Pieter en Lieuwe kwamen toen in het bedrijf. De Vissers waren van meet af aan een gespecialiseerd bulldozerbedrijf. Dat wil zeggen diepploegen, en egaliseren. Het bedrijf is in al die jaren relatief klein gebleven. Lieuwe runt het bedrijf nu samen met drie vaste medewerkers. Broer Piet heeft vorig jaar afscheid genomen. Piet gaat zelfstandig verder als adviseur voor grootschalige buitenlandse projecten in de suikerrietteeIt. Een gevolg van het specialisme dat hij op het Dokkumse Bulldozerbedrijf heeft opgedaan. Concurrentie was er tijdens de grootschalige ruilverkaveling destijds volop maar dat is in de loop der jaren steeds verder afgenomen. Het machinepark bestaat nu uit twee bulldozers (Cat D7H en Cat D6T) en twee 1 85kW (250 pk) Cameco 405 B kniktractoren plus bijbehorend materiaal (diepploeg, scrapers, woelers en kilverbakken). Kranen hebben ze niet. “Daar zijn er al veel te veel van, ik huur gewoon de loonwerker van de boer in.”

Het personeel plus Lieuwe zelf is ingesteld op de consequentie: Hollen of stilstaan. “Als we kunnen werken, maken we lange dagen, zes dagen in de week, als het regent liggen we stil. Dat hoort bij dit werk. De medewerkers weten dat en hebben daar ook voor gekozen. Het zijn stuk voor stuk specialisten.” Het aantal uren effectief werken ligt zo rond de 1000 per machine per jaar. De rest van de tijd gaat op aan onderhoud en evt. mankracht verhuur voor zandsuppleties in binnen en buitenland.

Eigen computerprogramma

De basis van het succes is het in eigen huis ontwikkelde computerprogramma. Lieuwe meet mbv de laser het stuk land per 20 m (vlakken) heel precies op. Hij analyseert tegelijk de bodemgesteldheid (dikte teelaardelaag, ondergrond) en bespreekt met de klant, vaak akkerbouwer, het gewenste afschot en de vorm, dakprofiel, piramidevormig of anders.
 Hij voert de meetgegevens ’s avonds in en even later rolt de werkbrief voor het personeel eruit, met daarop precies de hoogtes, aantal ha diep- en opploegen, aantal kubieke meters grondverzet, de laser instellingen en bijkomende werkzaamheden (paden, sloten). Daaraan gekoppeld rolt er meteen een gespecificeerde offerte voor de klant uit. Uniek is de koppeling tussen het driedimensionaal werkende computerprogramma en de volautomatische laser gestuurde machines. Op die manier kan hij het perceel per kwadrant op dubbelafschot afwerken. Daarbij werkt de laser zo dat je niet constant handmatig het blad van de bulldozer of de kilver hoeft bij te regelen. Dat gaat automatisch, waarbij het simpel ‘overruled’ kan worden als er teveel grond voor het bord komt. Dit verhaal geldt ook voor het diepploegen. Ook hier wordt de laser gebruikt. De reden hiervoor is dat hij heel precies is aan het behouden van de teelaardelaag in de gehele bouwvoor. Het computerprogramma geeft zelf aan of en waar er gediepploegd moet worden. Als we even later het afschuiven bekijken wat na het diepploegen plaats vindt op een perceel in de buurt van Oude Bildtzijl, zien we dat hier de teelaarde laag van 35 centimeter overal behouden blijft. De laser staat op het hoogste punt. Het perceel wordt piramidevormig neergelegd. De Cat D6T is hier bezig met het voor Vissers maatstaven ‘ruw’ klaarleggen van een kwadrant.

Zwaar materieel

Maar met die programmatuur alleen zijn we er niet. Zijn machinepark is er ook op aangepast. Niet de bekende merken tractoren en kilvermateriaal maar twee Cameco kniktractoren en Caterpillar bulldozers. De keuze voor de Cat Bulldozers is gemaakt omdat wieltractoren volgens Lieuwe veel minder geschikt zijn voor het schuifwerk op de klei. “Veel lagere capaciteit. De banden rijden de klei te vast. Dat kost onnodig extra vermogen om het vervolgens weg te schuiven en je krijgt, spoorvorming/verdichte lagen. Een rups heeft een lagere gronddruk maar toch veel grip. Je kunt blijven schuiven zonder dat je de klei weer los hoeft te trekken. De Caterpillars in Low Ground Pressure uitvoering zijn bovendien gebouwd voor het zware schuifwerk, en gaan dus lang mee.” Het afwerken kan wel met wiel tractoren. Maar ook daar vindt Visser de standaard bekende merken (knik)tractoren (JD, NH, Case) te licht. “Je hebt massa en brede banden nodig om de pk’s over te brengen. De bekende merken zijn te licht gebouwd, wat in wielspin resulteert. Zeker voor het diepploegen, wat ook met de kniktractoren wordt gedaan.” In hun zoektocht naar geschikt materiaal kwamen ze 15 jaar geleden bij Cameco Industries terecht. Deze zware 13
 ton, 250 pk oversized kniktractoren, primair bedoeld voor de suikerrietteelt, voldeden aan hun eisen (zie kader Cameco). Cameco leverde ook dito scrapers. Ook dat zware materiaal ging mee naar Friesland. “Een standaard kilver dozerbak is veel te licht. Die komt niet eens in harde klei. Daarom passen we al het materiaal aan onze maatstaven aan.” De AP bak die op een ander perceel achter een Cameco draait wordt ingezet voor het fijne afwerken. Maar ook hier is de trekboom al verzwaard. Visser heeft ook nog een zelfgebouwde kilverbak met een blad van een bulldozer. “Die is zo zwaar gebouwd dat we hem zo in een puinweg kunnen trekken.”

Toekomst

Als we na het bezoek aan de Cameco’s terug rijden naar de Cat D7H geeft Lieuwe aan dat hij voorlopig nog werk zat heeft. “Hier langs de kust wordt de bedrijfsstructuur grootschaliger. Akkerbouwers die vergroten, delen hun kavels opnieuw in. Die moeten dus opnieuw op afschot gelegd worden. Stoppende akkerbouwers hebben de laatste jaren weinig gedaan aan perceelsverbetering. Als deze bedrijven worden opgekocht moet er een inhaalslag gemaakt worden. Ik hoef op dit moment niet achter werk aan. We zitten vol en er ligt nog het nodige te wachten.” Hij geeft aan dat er weinig bedrijven met zijn specialistische kennis zijn. Door deze unieke positie komen de klanten vanzelf naar hem toe. “Schuiven kunnen anderen ook wel, maar onze laser apparatuur en computerprogrammatuur hebben ze niet.” Met deze woorden nemen we afscheid. Lieuwe stapt weer in zijn Cat D7H. Laat Lieuwe maar schuiven.

Gepubliceerd in het vakblad “Loonbedrijf”